Panyilahing Tembung

Jinising tembung kalarasaken kaliyan basa manca.

1.      Tembung Kriya (Verb);

sadaya tembung ingkang nerangaken tumindak padamelan:

nulis, mucal, nyawang, lsp.

2.      Tembung Aran (Substantive);

sadaya tembung ingkang mastani namaning barang ing maujud utawi ingkang dipun

anggep maujud (abstrak): buku, kursi, angin, setan, kapinteran, ngelmu, lsp.

3.      Tembung Kawontenan (kaanan = ajective);

sadaya tembung ingkang nerangaken kawontenanipun barang: gedhe, dawa, ireng, kumaki, merdika, lsp.

4.      Tembung Katrangan (Adverb);

sadaya tembung ingkang nerangaken kawontenanipun kriya: mesthi, mau, banget, mbokmenawa, lsp.

5.      Tembung Sesulih (pronoun):

sadaya tembung ingkang dados sesulihipun barang maujud utawi ingkang kaanggep

maujud: punika kaperang dados 5 golongan:

a.       Tembung Purusa (tiyang): aku, kowe, dheweke, anu, banget, mbokmenawa, lsp.

b.      Tembung Darbe: ku, mu, e,

c.       Tembung Pitedhah (pitudhuh): iku, kae, kuwi, punika.

d.      Tembung Pitaken: sapa, apa, endi, ngendi, kepriye, lan sapanunggilipun.

e.       Tembung Panggandheg: kang, sing, ding.

6.  Tembung Wicalan (wilangan : cacah) = numeral : siji, loro, sapisan, samene, sawatara, lsp

7.  Tembung Panggandheng (conjunction):

Tembung ingkang kangge nggandheng ukara utawi tembung:

lan, sarta, tur, kathik, mulane, sarehne, lsp

8.  Tembung Panggenah (artikel): sing, sang, ponang, lan sapanunggilipun.

9.  Tembung dunung (preposition):

 Tembung ingkang nedahaken enggon/enering barang: ing, ngarep, mburi, menyang,   dening.lsp.

10.  Tembung Panguwuh (interjection) = panyuru:

 Tembung ingkang mratelakaken panguwuh / sesambat:

 lo, wah, wo, adhuh, toblas, lan sapanunggilipun.

Tulada Ngudhal Ukara Miturut jinising Tembung.

Manawi bab ingkang kapengker ngudhal ukara miturut kalenggahaning / pangkating tembung, inggih punika madosi jejer, wasesa, lesan lan warni warnining katrangan, ing bab punika ngudhal jinising tembung inggih punika madosi tembung tembung ingkang kadadosaken saking tembung kriya, tembung aran, sesulih, wilangan lan sapanunggilipun.

Terkadhang wonten malih supados ngudhal tembung, inggih punika tembung wau dipun padosi lingganipun, ater ater, panambang, lajeng kalebet rimbag punapa.

Tuladha ukara:      Mau esuk aku ketekanan tamu saka Sragen.

Miturut lenggahing tembung:

aku = jejer

katekanan = wasesa

tamu = lesan kang tumindak

mau esuk = katrangan mangsa

saka Sragen = katrangan panggonan

Miturut Jinising Tembung:

mau esuk = tembung katrangan wayah

aku = sesulih

katekanan = kriya

tamu = tembung aran

saka = tembung dunung

Sragen = tembung aran.

Miturut Pandapuking Tembung:

mau esuk = tembung jamboran

aku = lingga

katekanan = lingganipun teka angsal ater-ater ke- lan panambang an, kalebet tanggap ka-i-kriya.

tamu, saka, Sragen = tembung lingga.

Tuladha : Bocah cilik, adine Mariyem iku, nukokake jeruk adiku.

Miturut jinising tembung:

bocah = tembung aran

cilik = tembung kaanan

adine = tembung aran

Mariyem = tembung aran

iku = tembung sesulih

nukokake = tembung kriya mawa lesan

adiku = tembung aran.

Miturut Lenggahing Tembung;

bocah cilik = jejer

adine Mariyem iku = katrangan jejer

nukokake = wasesa

jeruk = lesan kang nandang

adiku = lesan kang pinurih.

Miturut Pandapuking Tembung:

bocah cilik = tembung jamboran

adine Mariyem = tembung jamboran

iku = lingga

nukokake = n + tuku + ake + tanduk ke kriya

jeruk = tembung lingga

adiku = tembung andhahan: adi + ku

adine = tembung andhahan: adi + e.

www.ki-demang.com